انواع گیاهان دارویی ایران- گنجینه ای کمیاب در جهان

یکی از مهمترین مراکز پرورش گیاهان دارویی کشور ایران می باشد که موقعیت جغرافیایی استراتژیک،تنوع آب و هوایی بی ‌نظیری،خاک غنی علت منحصر به فرد بودن این گیاهان است که شامل مناطق کوهستانی تا بیابانی می باشد  که موجب رشد گونه‌های متنوعی از گیاهان شده و به دلیل خواص دارویی و استفاده‌های غذایی از دیرباز مورد توجه مردم و تجار بین‌المللی قرار گرفته‌اند.

 تاریخچه استفاده از گیاهان دارویی در ایران:

ایران یکی از اولین تمدن‌هایی بوده که از گیاهان دارویی برای درمان بیماری‌ها و حفظ سلامتی بهره برده است. کتاب‌های پزشکی و دارویی تاریخی همچون “قانون” ابن سینا نقش بزرگی در معرفی و شناخت خواص دارویی گیاهان به دنیا داشتند. این دانش امروزه نیز مدرن شده و با تکنولوژی آمیخته شده است.

موقعیت جغرافیایی و تنوع آب و هوایی:

تنوع آب و هوایی ایران شامل چهار اقلیم مختلف (معتدل و مرطوب، خشک و بیابانی، سرد کوهستانی و نیمه ‌گرمسیری) است که بستر مناسبی برای رشد گیاهان دارویی فراهم کرده است. در برخی از نقاط کوهستانی و نیمه‌خشک، گیاهانی یافت می‌شوند که تنها در این مناطق به دلیل شرایط خاص خاک و هوا رشد می‌کنند.

– خاک‌های آهکی و معدنی غنی: این نوع خاک باعث رشد گیاهانی با خواص درمانی بالا می‌شود.

– آب‌ و هوای کوهستانی و مدیترانه‌ای: در برخی مناطق ایران مانند البرز و زاگرس، این اقلیم موجب رشد گونه‌های خاصی از گیاهان دارویی شده است.

 گیاهان دارویی برجسته ایران:

در ایران، بیش از ۸۰۰۰ گونه گیاهی شناسایی شده که حدود ۲۳۰۰ گونه از آن‌ها دارای خواص دارویی بی نظیر هستند. در ادامه متن به برخی از مهمترین گیاهان دارویی و ادویه ‌های مشهور ایران اشاره خواهیم کرد:

1. زعفران (Crocus sativus): مشهورترین ادویه ایران و به نام “طلای سرخ” شناخته می‌شود. زعفران به‌ دلیل شرایط اقلیمی خاص خراسان با بهترین کیفیت در جهان تولید می‌شود. خواص دارویی آن شامل بهبود افسردگی، کاهش استرس و تقویت سیستم ایمنی می باشد.
2. گل محمدی(Rosa damascena): گل محمدی یکی از گیاهان معطر در ایران است که بیشتر در کاشان و نواحی مرکزی کشت می‌شود. عصاره این گل در تهیه عرقیات گیاهی و گلاب استفاده می گردد که خاصیت آرام‌ بخش و ضدالتهابی دارد.
3. باریجه (Ferula gummosa): یکی از گونه‌ های بومی کشور ایران است که در مناطق کوهستانی مرکزی و شرقی ایران یافت می‌گردد. این گیاه به دلیل خواص ضد التهابی و ضد میکروبی خود در درمان بسیاری از بیماری‌های پوستی و گوارشی مورد استفاده قرار می گیرد.
4. خاکشیر(Descurainia sophia): گیاهی است که در مناطق خشک و نیمه ‌خشک ایران کاشته می‌شود و در طب سنتی برای درمان یبوست، مشکلات گوارشی و بهبود عملکرد کلیه‌ها به کار می رود.
5. آویشن (Thymus vulgaris var. persicus): گونه‌های مختلف آویشن در ایران رشد می‌کنند و در طب سنتی برای درمان عفونت‌های تنفسی، تقویت سیستم ایمنی و بهبود گلودرد مورد استفاده قرار می گیرد. آویشن وحشی در مناطق کوهستانی مانند زاگرس بسیار معروف است.
6. زنیان (Ajwain): گیاهی است که در مناطق خشک و گرمسیری ایران رشد کرده و به‌عنوان یکی از ادویه‌های باستانی و دارویی، در طب سنتی برای تقویت معده و هضم غذا استفاده می گردد.
7. کاکوتی(Ziziphora clinopodioides): کاکوتی یکی از گیاهان دارویی بومی کشور ایران است که بیشتر در مناطق کوهستانی شمال غرب ایران می روید. این گیاه برای تقویت قلب و درمان سردردهای میگرنی استفاده می‌گردد.
8. ختمی(Althaea officinalis): ختمی، گیاهی است که در مناطق مختلف ایران بخصوص در شمال کشور یافت می‌شود. از آن به عنوان داروی ضد التهاب برای تسکین دردهای مفصلی و مشکلات پوستی مورد استفاده قرار می گیرد.
9. اسپند (Peganum harmala): اسپند گیاهی باستانی و مقدس در ایران است که به‌ عنوان ضدعفونی‌کننده هوا و دفع چشم‌ زخم‌ شناخته می‌شود. همچنین در طب سنتی برای تقویت سیستم عصبی و کاهش استرس استفاده می‌گردد.
10. رازیانه (Foeniculum vulgare) : رازیانه یک گیاه معطر با خواص دارویی فراوان می باشد که در طب سنتی ایران برای تقویت دستگاه گوارش، بهبود هضم، و کاهش التهابات استفاده می‌گردد. این گیاه سرشار از فیبر، آنتی‌اکسیدان‌ و ترکیبات ضدالتهابی است.
11. سیاه دانه (Nigella sativa): سیاه دانه که به عنوان “دانه برکت” نیز شناخته می‌شود، برای تقویت سیستم ایمنی، کاهش التهاب، و درمان مشکلات تنفسی و گوارشی مورد استفاده قرار می‌ گیرد. ترکیب فعال اصلی آن، تیموکینون، خواص ضد سرطانی و ضد میکروبی دارد.
12. گلپر (Heracleum persicum): گلپر یک گیاه بومی کشور ایران است که علاوه بر کاربردهای غذایی، در طب سنتی برای درمان مشکلات گوارشی و تقویت معده استفاده می‌شود. همچنین این گیاه دارای خواص ضد قارچ و ضد میکروب است.
13. گشنیز (Coriandrum sativum): گشنیز دارای خواص آنتی ‌اکسیدانی و ضد میکروبی است و به عنوان تقویت‌کننده هضم و کاهش ‌دهنده نفخ در طب سنتی ایران به کار می رود. برگها و دانه ‌های آن به‌ طور گسترده در آشپزی و داروسازی گیاهی استفاده می‌شوند.
14. گون ایرانی (Astragalus spp): گون ایرانی یکی از گیاهان دارویی بومی کشور ایران است که صمغ تولیدی آن به نام کتیرا شناخته می‌شود. این گیاه در طب سنتی برای تقویت سیستم ایمنی، بهبود زخم‌ها و تسکین التهابات استفاده می‌گردد.
15. چای کوهی ایرانی (Stachys lavandulifolia): چای کوهی، یک گیاه بومی مناطق کوهستانی ایران، به عنوان آرام بخش طبیعی و تسکین ‌دهنده اضطراب و استرس استفاده می‌گردد. این گیاه همچنین به درمان دردهای گوارشی و بهبود خواب کمک می‌کند.
16. چای سبز (Camellia sinensis): چای سبز یک آنتی ‌اکسیدان قوی می باشد که به کاهش وزن، بهبود عملکرد مغز و کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی کمک می‌کند. این گیاه برای کاهش التهاب و بهبود متابولیسم بدن بسیار مفید است.

نقش استراتژیک ایران در تجارت گیاهان دارویی:

ایران به دلیل قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم و نزدیکی به بازارهای آسیایی، اروپایی و خاورمیانه، موقعیت ممتاز استراتژیکی برای تجارت گیاهان دارویی و ادویه‌ها دارد. زعفران، گل محمدی، آویشن ، گشنیز ، سیاه دانه ، اسپند ، زنیان  از جمله محصولاتی هستند که به بازارهای بین‌المللی صادر می‌شوند و نقش بسزایی در تجارت بین المللی دارند.

کنسرسیوم صادراتی لادومیرا به عنوان یک مجمع علمی – تجاری بین المللی ، متخصصین گیاهان دارویی را گردهم آورده تا تحقیقات روی این محصولات اثر بخش باشد. لادومیرا نقش مهمی در تجارت این محصولات خاص ایفا می نماید.

تغییرات آب‌ وهوایی و افزایش تقاضا برای محصولات طبیعی و ارگانیک در جهان، فرصت‌های جدیدی برای ایران به وجود آورده است. با توسعه فرآوری گیاهان دارویی و صادرات آن‌ها به صورت محصولات بسته ‌بندی شده و فرآوری‌ شده، ایران می ‌تواند جایگاه خود را به عنوان یکی از مهمترین تولیدکنندگان این گیاهان منحصربه فرد در جهان تقویت کند.

نتیجه‌گیری

گیاهان دارویی ایران به دلیل شرایط خاص جغرافیایی، نوع خاک و تنوع آب و هوایی از ویژگی‌های منحصربه ‌فردی برخوردار هستند. این گیاهان نه تنها در طب سنتی ایرانی کاربرد دارند، بلکه با توجه به رشد تقاضای جهانی برای محصولات طبیعی و ارگانیک، ایران می ‌تواند با برنامه‌ ریزی مناسب و توسعه صنعت گیاهان خاص دارویی، سهم بیشتری از بازارهای بین‌المللی را به خود اختصاص دهد.پیشنهاد می کنیم برای کسب اطلاعات بیشتر جهت سفارش عمده یا صادرات این محصولات ویژه با کارشناسان بازرگانی ما تماس حاصل نمایید.